Thư viện giữa làng Đại Mão-Trung Thôn: ĐẠI MÃO TỔ CHỨC NGÀY HỘI ĐOÀN KẾT TOÀN DÂN

Hướng tới kỷ niệm Ngày truyền thống Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam 18-11, Ban Thường trực Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam đã ban hành hướng dẫn việc tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc. Đây là một hoạt động thiết thực, bổ ích được tổ chức hằng năm tại các khu dân cư trong cả nước với mục tiêu tiếp tục tăng cường, củng cố và phát huy sức mạnh khối Đại đoàn kết toàn dân tộc và nâng cao vai trò của MTTQ Việt Nam trong thời kỳ mới nhằm triển khai thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XII của Đảng. Thông qua tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc sẽ tuyên truyền, giáo dục, vận động nhằm nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về Đại đoàn kết toàn dân tộc; yêu cầu đại đoàn kết trong thời kỳ đổi mới đất nước; về lịch sử vẻ vang và sự đóng góp to lớn của MTTQ Việt Nam trong lịch sử dân tộc; vai trò của MTTQ Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Tại Ngày hội, người dân có dịp đánh giá kết quả triển khai các mặt công tác của MTTQ, nhất là việc triển khai các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước ở khu dân cư.

Ngày Hội Đoàn kết toàn dân thôn Đại Mão tổ chức vào ngày 12-11-2017, tổng kêt công tác của thôn trong phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa cũng như việc triển khai các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước trong năm 2017, xây dựng phương hướng, chương trình phối hợp hành động năm 2018; khen thưởng các tập thể cá nhân có nhiều thành tích và tặng quà cho các hộ nghèo.

Trang TVGL Đại Mão Trung Thôn xin giới thiệu bài phát biểu của ông Lê Đình Ngạn – Chi hội trưởng Hội CGC thôn tham luận trong Hội nghị.

---------------------------------------------------------------------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

----o0o-----

Đại Mão ngày 12 tháng 11 năm 2017

BÀI PHÁT BIỂU

TRONG NGÀY HỘI ĐOÀN KẾT TOÀN DÂN NĂM 2017

---------------------------------

Kính thưa: - Các đ/c lãnh đạo xã và cơ sở thôn

- Các đ/c trong ban tổ chức hội nghị

- Các cụ cao tuổi và toàn thể các đại biểu tham dự hội nghị.

Nhân ngày Hội Đoàn kết toàn dân thôn Đại Mão hôm nay, tôi rất vui mừng được tham dự và tự hào về sự đổi mới của quê hương, phấn khởi trước những thành tích của thôn ta trong phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa cũng như việc triển khai các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước mà quê hương ta đã đạt được, như BC của Ban công tác Mặt trận thôn đã trình bầy.

Được sự gợi ý của đ/c Trưởng ban công tác Mặt trận thôn, tôi xin phát biểu một vài ý kiến về việc toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và xây dựng gia đình văn hóa, chăm lo phát triển sự nghiệp giáo dục, về công tác đền ơn đáp nghĩa, thương người của quê hương ta.

Chúng ta đều biết Đại Mão hay làng Giữa- Trung Thôn là một đơn vị cơ sở lớn nhất trong 9 thôn thuộc xã Hoài Thượng huyện Thuận Thành. Hiện toàn thôn có hơn 1000 hộ với gần 4000 khẩu sống tại địa phương ( Theo điều tra 374 năm 2015). Là một nơi đất chật, người đông, lại là nơi có nhiều cơ sở công cộng của xã đóng tại địa phương như Trụ sở UBND xã (cũ); trường Mầm Non, trường Tiểu học, trường THCS, Trạm xá xã và nhiều công ty, doanh nghiệp đóng trên địa bàn…Về lịch sử, phong tục tập quán quê hương ta có nhiều nét đẹp. Chính vì vậy nhiều nơi xung quanh đã cổ vũ, động viên gọi làng Giữa là một làng Văn Hiến.

Nhưng Văn hiến là gì thì nhiều người cũng còn khá lúng túng, giải thích khác nhau. Bản thân tôi từ nhỏ cũng đã có ý thức tìm hiểu ý nghĩa của từ này. Có lần tôi hỏi Cụ giáo Lê Doãn Ưu thì cụ cũng không nêu định nghĩa mà chỉ giải thích: Làng mình được thiên hạ suy tôn là làng văn hiến vì có nhiều người học tập đỗ đạt cao từ xưa tới nay, có nhiều thuần phong mỹ tục; đặc biệt dân thôn đoàn kết, biết bảo ban nhường nhịn nhau và đặc biệt là ít kiện cáo lên các cửa quan vì chỉ có lợi cho quan lại, bản thân những người liên quan đều chịu thiệt.

Sau này, khi có điều kiện tìm hiểu thêm, tôi được biết có rất nhiều định nghĩa về văn hiến.

           Việt Nam từ điển của Lê Văn Đức (1970) định nghĩa văn hiến là “sách hay và người tài”; theo nghĩa bóng là “sự tổ chức học hành để tiến tới chỗ khôn khéo”.
           Khổng Tử (551-479 TCN) từng nói đến văn hiến. Trong Luận ngữ (Bát dật) có câu: “[Họ không làm thế] vì văn hiến không còn đủ nữa. Nếu còn đủ, ta có thể viện dẫn làm chứng [cho lời ta].” (Văn hiến bất túc cố dã. Túc, tắc ngô năng trưng chi hĩ ).
            Theo 1 tác giả người Pháp Legge hiểu văn hiến là kinh sách và người hiền (records and wise men). Có lẽ cả Legge lẫn Đào Duy Anh và Lê Văn Đức đều theo cách hiểu của Chu Hi (1130-1200) vì Chu Hi chú thích lời của Khổng Tử như sau: “Văn là kinh điển, sách vở; hiến là hiền tài.” (Văn, điển tịch dã; hiến, hiền dã).
Từ điển điện tử Từ bá (Đại học Bắc Kinh, 2006) đã loại bỏ yếu tố “người hiền, tài giỏi” ra khỏi nội dung văn hiến khi định nghĩa như sau: Văn hiến [wénxiàn] (document; literature): sách vở có ý nghĩa lịch sử hoặc có giá trị nghiên cứu (hữu lịch sử ý nghĩa hoặc nghiên cứu giá trị đích thư tịch )
               Lịch sử văn học thành văn của Việt Nam chỉ có thể tính từ thời Bắc thuộc, tức là lúc Sĩ Tiếp (sử Việt thường chép là Sĩ Nhiếp, 187?-266) truyền bá Hán học tại Giao Chỉ, và Ngô Sĩ Liên (thế kỷ 15) bảo “nước ta trở nên một nước văn hiến bắt đầu từ đó”. Tính từ đời Hán (206 TCN – 220 CN) đến nay, nếu theo định nghĩa của Từ bá như dẫn trên, bề dày văn hiến của Việt

Nam

chỉ có khoảng hơn 2.000 năm lịch sử mà thôi.

Hán-Việt từ điển của Đào Duy Anh (1932) định nghĩa văn hiến là “sách vở và nhân vật tốt trong một đời”.
Một số từ điển khác thì định nghĩa:

+ Văn hiến: truyền thống văn hóa lâu đời. Ví dụ trong câu: VN tự hào bốn ngàn năm văn hiến.

+ Văn hiến: Truyền thống văn hóa lâu đời và tốt đẹp của dân tộc.Ví dụ trong câu: Đất nước ngàn năm văn hiến.

Theo Viện từ điển học và bách Khoa toàn thư VN:

+ Văn hiến : Truyền thống văn hóa tốt đẹp và lâu đời.
Chu Hy đời Tống bên Trung Quốc thì chú thích 1 câu trong sách Luận ngữ như sau:” văn là điển tịch; hiến là tốt đẹp tài giỏi” như vậy văn hiến nguyên nghĩa là văn chương sách vở hay, bảo tồn truyền thống văn hóa lâu đời.

Tạm bỏ qua việc tìm hiểu ý nghĩa của từ văn hiến, đi sâu vào lý giải tại sao làng Giữa ( Đại Mão hay Trung Thôn) được suy tôn là đất văn hiến, tôi đồng tình với lý giải của cụ giáo Ưu giải thích tại sao làng Giữa được các vùng xung quanh khen là một làng Văn hiến: vì quê ta là một làng cổ có từ lâu đời, có nhiều truyền thống tốt đẹp, nhiều thuần phong mỹ tục, người dân đoàn kết, có văn hóa, ứng xử nhân văn.

Hiện nay, trong phong trào xây dựng nông thôn mới, làng ta đã có nhiều đổi thay về cơ sở vật chất hạ tầng, vẫn giữ được nhiều nét đẹp về phong tục tập quán; song do dân số đông hơn 4 ngàn người, do ảnh hưởng mặt trái của cơ chế thị trường, còn nhiều vấn đề làm người dân chưa vui. Đạo đức có những biểu hiện xuống cấp, môi trường còn chưa thật sạch đẹp; ăn uống còn hơi xô bồ, mê tín dị đoan bắt đầu nẩy nở…

Với tình hình nói trên, trong phong trào xây dựng nông thôn mới hiện nay, thực hiện cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư cũng đồng nghĩa với việc tổng kết phát huy những giá trị, truyền thống tốt đẹp của một làng đã từng được suy tôn là làng văn hiến.

Theo suy nghĩ cá nhân, làng Giữa có nhiều truyền thống đẹp, tập trung vào một số nội dung sau:

1-Truyền thống cần cù lao động; biết lao động khéo và có hiệu quả.

Từ xa xưa, người làng Giữa đã chịu thương chịu khó, lao động hết mình san đồng lấp trũng để có đồng ruộng phì nhiêu như ngày nay. Từ khi có đê đại hà trước làng,ruộng đất của làng bị chia làm đôi,trong và ngoài đê, người dân canh tác cả hai khu, giỏi cấy lúa nhưng cũng giỏi cả trồng màu. Sau này, đất chật người đông, dân làng còn đi xa cả chục cây số xuống tận Đồng Vàng, Nhiễm Dương, ra tận Thanh Khương khai phá đất hoang cấy lúa.Ở trong đồng bãi thì cấy lúa tái giá, trồng ngô, đỗ, đay, mía, cà rốt, trồng dâu nuôi tằm, trồng các loại chuối, rau để ăn và cung cấp cho thị trường xung quanh.

Bao năm lũ lụt, chống chọi với thiên nhiên; ngoài làm ruộng người làng còn biết dệt vải, làm thợ mộc, thợ xây, và nay lại giỏi may vá, kinh doanh đủ nghề…Khái quát lại, từ xưa tới nay người làng Giữa đều chịu khó làm, làm khéo tay nhiều nghề và biết tính toán, có hiệu quả kinh tế. Vì vậy nói chung kinh tế của các gia đình, cơ sở hạ tầng của làng khá hơn các làng xung quanh. “Nhàn cư vi bất thiện”, còn phải phụ giúp cha anh, thanh thiếu niên ít chơi bời lêu lổng hơn nơi khác.

2-Truyền thống ham học; có nhiều người học khá giỏi.

Chịu khó lao động chân tay, người làng còn chăm chỉ học hành.Từ xa xưa, các cụ thường cho con học dăm ba chữ “ để làm người” nhưng đã có nhiều người học hành đỗ đạt khá, văn võ toàn tài. Có thể kể đến các cụ:

+ Cụ Nguyễn Đình Khuê, (cụ là con rể Trạng nguyên Nguyễn Lượng Thái), sinh năm 1533, năm 36 tuổi đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ khoa Mậu Thìn niên hiệu Sùng Khang 3 (1568) đời vua Mạc Mậu Hợp, làm quan đến chức Hiến sát sứ.

+ Cụ Trịnh Đức Vận sinh năm 1646, năm 38 tuổi đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ khoa Quý Hợi niên hiệu Chính Hòa 4 (1683) đời vua Lê Hy Tông, làm quan đến chức Giám sát ngự sử.

+ Cụ Lê Doãn Chất , là cụ tổ 4 đời của tiến sĩ Lê Doãn Giản, Lê doãn Thân làm quan đến chức Đông các đại học sĩ. làm quan thời Hậu Lê, giữ chức nghi điển ( chuyên coi về việc thi cử, soạn đề và làm chánh chủ khảo các kỳ thi hương; giám khảo các kỳ thi hội. Học trò của cụ có đến hơn 50 cử nhân, trong đó có nhiều người thành đạt .

+ Cụ Lê Nho Khoa hương nguyên sĩ vọng (2 lần thủ khoa) làm quan đến chức Đại phu lễ bộ tả thị lang ( Bộ trưởng bộ Lễ, tương đương Bộ giáo dục hiện nay )

Cụ là người thông minh trí dũng toàn tài; tính tình khoan dung độ lượng.Cụ đỗ hai lần thủ khoa vào thời Hậu Lê. Khi nhà Lê mới đánh tan nhà Mạc, ở vùng Phú Thọ bấy giờ giặc giã nổi lên nhiều vô kể, chúng thi nhau cướp bóc, ức hiếp dân lành, các quan cai trị tại địa phương cũng phải bỏ chạy. Triều đình cử cụ Lê Nho Khoa về trấn ải ở vùng Đà Giang, Lâm Thao. Cụ đã dùng mưu bắt sống tướng giặc Nông Quận, giải về Triều.

Vua Lê vui mừng khen ngợi cụ, ban cho mũ áo, lụa tiền và 6 chữ “ Văn thần trung, vũ thần tại”.Nhân dân trong vùng coi cụ như một vị cứu tinh.

+ Cụ Lê nho Thạc ( Hiến Hồ ) làm quan đến chức Hiến phó sát sứ Sơn

Nam

( như quan đốc học tỉnh Nam Hà).

Cụ là một trong những thầy giáo của quan Bảng nhỡn Lê Quý Đôn nổi tiếng. Cụ cũng là thầy dạy của 2 tiến sĩ lê Doãn Giản, Lê Doãn Thân.

+ Cụ Lê Doãn Giản sinh năm 1715, năm 29 tuổi đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ khoa Quý Hợi niên hiệu Cảnh Hưng 4 (1743) đời vua Lê Hiển Tông, làm quan đến chức Hữu thị lang bộ Công, Hành sơn nam, Thừa chính sứ.

+ Cụ Lê Doãn Thân sinh năm 1720, năm 29 tuổi đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ khoa Mậu Thìn niên hiệu Cảnh Hưng 9 (1748) đời vua Lê Hiển Tông, làm quan đến chức Thừa chính sứ, Tứ xuyên bá.

+ Cụ Lê Quýnh ( 1750-1805): Cụ là quan nhà Lê Trung hưng, còn có tên là Lê Doãn Hữu, con trai của tiến sĩ Lê Doãn Giản. Hiện ở Hà Nội có đền thờ cụ và các trung thần đời Lê.

+ Cụ Đỗ Trọng Vỹ sinh năm Kỷ Sửu (1829), đỗ cử nhân khoa Giáp Tý, đời vua Tự Đức 17 (1864 –đồng môn với quan Tam nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến và ông nghè Dương Khuê), làm quan đến chức án Sát sứ các tỉnh Thái Nguyên, Cao Bằng. Khi thực dân Pháp xâm lược Bắc Kỳ, cụ cáo bệnh về ở ẩn, nhưng được mời ra giữ chức Đốc học tỉnh Bắc Ninh, chính cụ là người đề cao nền văn hiến xứ Kinh Bắc và truyền thống hiếu học khoa bảng của nước nhà. Cụ là người cho di dời Văn Miếu tỉnh Bắc Ninh từ núi Thị Cầu về núi Phúc Đức năm 1893 và hưng công xây dựng lại Văn Miếu hàng tỉnh này. Cụ cũng là người cho dựng 12 tấm bia đá “Kim bảng lưu phương” ghi danh gần 700 vị đỗ đại khoa của xứ Kinh Bắc. (Theo Gia phả họ Đỗ, cụ là người chủ trương xây Văn Chỉ ở tổng Thượng Mão và một số công trình khác ở Thuận Thành).

Hiện ở Thành phố Bắc Ninh có một con đường mang tên cụ, nối từ đường Lý Thái tổ vào trường Chuyên Bắc Ninh (cũ)

Sang thời đại mới, làng cũng có nhiều người sớm đi học và tốt nghiệp đại học như các ông Nguyễn Đình Thướng, Lê Doãn Bối, Lê Doãn Yển, Lê Nho Nùng v.v… đều có những đóng góp lớn cho sự phát triển kinh tế, xã hội của quê hương và tỉnh huyện…

Vì có nhiều người chăm chỉ học tập rèn luyện, trong làng đã có hàng mấy trăm người có Bằng Đại học, Thạc sĩ. Có những Tiến sĩ thời mới như Lê Đình Đạt, Lê Đình Tự, Vũ Huy Hưng…( chưa kể đến các thành viên họ Đỗ xa quê).

Có một bài báo gần đây nói về quê hương ta gọi đây là “quê thầy, đất thợ”. Kể ra cũng đúng vì làng có hàng trăm người đi dạy học.Trong khoảng hơn 200 các thầy cô giáo người Đại Mão đã và đang dạy học ở địa phương và các vùng miền khác ở các cấp PT và ĐH, có nhiều thầy cô giáo làm công tác quản lý lâu năm như các thầy Lê Nho Bảo, Lê Doãn Đằng, Đỗ Trọng Diệp, Lê Đình Nghiễn, Nguyễn Hữu Kim, Lê Nho Tài, Lê Nho Thu, Lê Doãn Cự, Lê Nho Nhị, Lê Thị Hường , Lê Thi Trang, Lê Thị Năm, Nguyễn Hữu Thử, Trịnh Đức Khái, Lê Nho Thấm, Nguyễn Hữu Chiến, Nguyễn Thị Phương Viên, Nguyễn Hữu Chế, Nguyễn Hữu Nghị, Lê Nho Thắng...Có nhiều thầy giáo dạy giỏi như Lê Nho Tỳ, Trịnh Đức Khanh, Lê Nho Ánh….Thầy giáo Lê Nho Nùng đã từng làm GĐ Sở GD, thầy Lê Đình Thanh làm Trưởng phòng, các thầy giáo Lê Đình Ngạn, Trịnh Đức Khanh, Lê Nho San, Nguyễn hữu Triết, Nguyễn Hữu Thanh, Lê Đình Hưng đã và đang làm cán bộ quản lý bậc THPT. Số GV cấp 3 người làng Giữa có thể đủ dạy 1 trường THPT, giáo viên trường TH, THCS xã đa số là người làng.

Ngay trong Hội CGC - hội viên là cán bộ công nhân viên ngành GD đã về hưu, chi hội Đại Mão đã có gần 80 người trên tổng số 100 người trong toàn xã HT và có thể gấp đôi số hội viên CGC của một số xã trong huyện.

Con em Đại Mão được phổ cập giáo dục vào loại rất sớm so với địa phương và cả nước. Khi tôi đang là HT trường THCS xã nhà, số HS bỏ học khi đang học cấp II rất ít so với các thôn trong và ngoài xã. Hiện đa phần các cháu thanh niên đều TN THPT, nhiều cháu được học và TN các Trường Cao đẳng và Đại học trong cả nước, một số cháu đã được đi học tại nước ngoài. Số trúng tuyển vào ĐH, CĐ hàng năm tương đối nhiều (có lẽ chỉ sau xã Mão Điền)

Làng ta là một trong số ít làng trong tỉnh có Thư viện Thôn, hiện có trên 5000 cuốn sách và nhiều báo, tạp chí. Thư viện do ông Lê Nho Thu làm CN, các ông Thu, Khái, Khoái làm thủ thư hàng tuần trực 3 buổi chiều cho độc giả đọc và mượn trả sách. Trang blog Thư viện giữa làng Đại Mão – Trung Thôn (Thuviengiualang.blogspot.com) do ông Lê Đình Ngạn phụ trách có thể coi là một tờ báo điện tử của làng. Từ tháng 3 năm 2013 đến nay có gần 7 vạn lượt người, không những ở trong làng, trong nước mà còn có nhiều người đang sống ở nước ngoài truy cập để theo dõi tình hình quê hương làng xã.

Làng Đại Mão nay cũng có nhiều cố gắng trong việc động viên con em học tâp. Trong đó có việc xây dựng quỹ khuyến học. Có quỹ của làng, các dòng họ cũng đều có quỹ. Quỹ của nhiều họ có hàng 3-5 chục triệu đồng trở lên như Lê Doãn, Nguyễn Đình, Lê Nho, Lê Đình...để động viên con cháu học tập.

Như vậy, làng ta từ trước tới nay có phong trào học tập tốt, đã có nhiều cụ đỗ đại khoa; hiện nay con cháu cũng nhiều người có trình độ cao, đi dạy học nhiều và có nhiều người giữ những vị trí quan trọng trong các cơ quan nhà nước cũng như các doanh nghiệp như các ông Đỗ Thắng Hải Thứ trưởng Bộ Công Thương, Lê Nho Nùng GĐ Sở GD; Nguyễn Hữu Thướng, Lê Đình Thanh Chủ tịch UBND huyện, và nhiều người quê làng Giữa khác nữa.

3-Truyền thống hăng hái tham gia chiến đấu bảo vệ đất nước quê hương.

Thời kỳ trước và sau cách mạng tháng Tám, làng ta đã có nhiều người tham gia, cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc.

+ Cụ Đỗ Thúc Phách sinh 1895-mất 1957, đỗ Cử nhân khoa Ất Mão 1915. “Là một nhà giáo dạy ở Trường Pháp Việt ở

Nam

Định, Phủ Lạng Thương, sau xin từ chức về kinh doanh thực nghiệp và lập đồn điền. vào bậc Đại phú ở Bắc Việt, theo kháng chiến ở Việt Bắc” ( Trích Gia phả họ Đỗ ).

Cụ là người xây nhà thờ cụ cử Đại ( con trai của cụ Đỗ Trọng Vỹ ) ở Đại Mão. Sau này khi cải cách ruộng đất ngôi nhà bị tịch thu, rồi đêm ra chợ Giữa làm nhà kho của Hợp tác xã và hiện nay được dỡ về làm nhà tiền tế ở Đình Làng.

Ở Bắc Giang, sau khi Nhật đảo chính Pháp, nhiều đảng phái phản động tranh chấp quyết liệt với Việt Minh ( Quốc dân đảng, Đại Việt, Việt Nam Quang Phục hội…) , tất cả đều tìm đến những nhà giàu có để khai thác, lôi kéo,dọa dẫm; nhưng cụ chỉ tin vào Bác Hồ, tin vào Việt Minh. Đi theo Bác Hồ từ năm 1947, cụ hiến toàn bộ ruộng đất cho cách mạng ( cỡ 1000 héc ta- 2700 mẫu bắc bộ ) ở đồn điền thuộc Hiệp Hòa – Bắc Giang. Cụ được cách mạng giao làm Hội trưởng hội Việt Hoa thân thiện, nhà cụ là nơi thường trú của các cơ quan đầu não của tỉnh, thường xuyên có 1 tiểu đoàn vệ quốc của tỉnh Bắc Giang đóng chốt. Khi mặt trận Liên Việt (….) ra đời, cụ là ủy viên trung ương.

Tháng 3 năm 1948 , Bác Hồ đã gửi thư khen ngợi cụ và các con của cụ. Trong thư có đoạn :” Cụ và các cháu thật xứng đáng Toàn gia kháng chiến- Phụ tử giới binh”.

+ Cụ Lê Nho Thành tức Lê Nho Bổng nguyên là một lính khố đỏ ( lính chính quy – thời Pháp bắt đi, như là nghĩa vụ quân sự, khác với lính khố xanh- địa phương quân). Sau khi Nhật đảo chính Pháp, cụ được giác ngộ cáh mạng và tham gia Khởi nghĩa Bắc Sơn ( tháng 9 năm 1940) . Hy sinh năm 1944 tại Bắc Sơn. Trong cuốn "Đại Mão làng quê văn hiến", phần ghi về Danh sách các liệt sĩ của quê hương, tên ông được xếp đầu tiên.

+ Cụ Lê Minh Nghĩa tức Đỗ Nguyên Thành. Cụ tham gia phong trào học sinh yêu nước ở trường Bưởi. Năm 1945 tham gia cướp chính quyền ở Bắc Ninh. Được cử làm ủy viên quân sự, chính trị viên tỉnh đội; Phó đoàn đại biểu Bộ Tổng Tư lệnh trong Ban liên lạc thi hành Hiệp định Đình chiến Giơnevơ ( Hội nghị Trung Giã 1954), Đại tá -Trưởng ban Ban Biên giới của Chính phủ. Cụ được thưởng Huân chương Độc Lập hạng nhất, an táng tại Nghĩa trang mai Dịch Hà Nội.

+ Cụ Nguyễn Hữu Chấn : Ngay sau cách mạng Tháng Tám, cụ được cử làm Chủ tịch Ủy ban Lâm thời thôn> Trong Kháng chiến,cụ được cách mạng cử làm Trưởng tề để đấu tranh hợp pháp với địch, ủng hộ kháng chiến. Cụ là bố đẻ của 2 liệt sĩ là Nguyễn Hữu Tẩm và Nguyễn Hữu Hựu. ( Ở Đại Mão còn có gia đình cụ Trịnh Đức Khu có 2 con là Liệt sĩ Chống Mỹ là Nguyễn Hữu Trọng và Nguyễn Hữu Đỗ )

+ Cụ Đỗ Trọng Tứ : một trong những thanh niên yêu nước tham gia các phong trào của Việt minh trước CM tháng 8 cùng các cụ Nguyễn Hữu Biên,Lê Nho Hiện,Nguyễn Đình Địch, Nguyễn Hữu Nhạn, Nguyễn Đình Gia, lê Doãn Nhung, Lê Doãn Bội, Lê Đình Thỉnh, Đỗ Tuấn Anh, Nguyễn Đình Tài, Nguyễn Hữu Tài,Nguyễn Hữu Nhạn…Nguyễn Thị Thanh,Đỗ Kim Thiện,Đỗ Thị Kiệm…

Là đảng viên đầu tiên của xã, ở Chi bộ ghép 3 xã ( Hoài Đức, Thượng mão và Mão Điền) thành lập năm 1947; trực tiếp phụ trách xã Thượng Mão . Năm 1948 cụ bị bọn giặc ở bốt Hồ và bọn gián điệp chỉ điểm bắt ngay tại nhà. Bọn giặc tra tấn dã man cả cụ ông, cụ bà nhưng các cụ đều không khai báo gì về việc làm của mình và tình hình cơ sở. Cuối cùng bọn giặc bắt cụ đi tù ở bốt Hồ, Kẻ Sặt, Hà Nội… vẫn không khai thác được gì ở cụ. Do bị tra tấn nhiều, đói khát, bệnh tật… sức khỏe rất yếu địch thả cụ về, cụ lại tiếp tục hoạt động kháng chiến chống Pháp cho đến tháng 10 năm 1954 cụ mất. Sau 50 năm, tháng 5 năm 2014, cụ được nhà nước truy tặng danh hiệu Liệt Sĩ.

+ Cụ Nguyễn Hữu Biên : tham gia phong trào cùng các cụ nói trên. Được kết nạp vào Đảng trong những năm gay go nhất của cuộc kháng chiến chống Pháp, rồi làm Bí thư, Chủ tịch xã, sau đó được điều động lên chiến khu. Sau hòa bình, cụ về công tác tại Tổng Công ty Xuất Nhập khẩu Lâm Thổ sản NAPOLIMEX ( Bí thư Đảng bộ ) - Bộ Ngoại Thương. Cụ là bố BS Nguyễn Hữu Phê ( Tuấn Anh ) - Khoa Hồi sức Bệnh viện Quân Đội 108- Hà Nội. Cụ mất năm 1971.

+ Cụ Nguyễn Đình Gia : tham gia phong trào cùng các cụ nói trên. Trong quá trình hoạt động, cụ bị bắt và đầy đi tận Miền

Nam

. Sau này công tác tại huyện Thuận Thành ; làm Phó Phòng Lương Thực huyện.( đã mất )

+ Cụ Đỗ Mạnh Khang tức trần Vũ, trưởng thành trong phong trào sinh viên, Chỉ huy trưởng quân sự huyện Gia Bình, hy sinh năm 1950. ( Xem thêm về thơ của tác giả Trần Dực –số 13 trên trang Thư viện này)

+ Cụ Đỗ Tuấn Anh tức Trần Dực sinh năm Đinh Mão 1928. Lúc nhỏ, ông được học ở trường Bưởi, đỗ Trung học rồi Trung học Chuyên Khoa. Tháng 12-1944 tham gia Đoàn học sinh cứu quốc của Mặt trận Việt Minh tại trường, đi bộ đội tháng 2 năm 1947, vào Đảng CS tháng 8 năm 1947.

Cụ từng giữ các chức vụ : Chính trị viên Trung đội 3, Đại đội Nghĩa quân (1947); Phó ban Chính trị Tỉnh đội BN ( 1948-1949); Phó ban Tuyên huấn Bộ Tư lệnh Liên Khu Việt Bắc (1950); Trưởng ban Tuyên huấn Quân Khu Đông bắc (1955); Chính ủy Trường Quân chính Quân Khu Đông bắc (1956-1957); Tư lệnh Pháo Binh Quân Khu Đông Bắc ( 1964-1967); Tham mưu trưởng Pháo Binh mặt trận Tây Nguyên ( 1971-1972) và Phó Tham mưu trưởng Quân chủng Hải Quân Nhân dân Việt Nam.

Cụ Trần Dực từng được đào tạo ở nước ngoài ( Tốt nghiệp Pháo Binh cao cấp Thẩm Dương TQ 1959- Học viện hải Quân Lêningrat ( Liên xô 1979 ) ; sử dụng được các ngoại ngữ Pháp, Trung Văn, viết tiếng Nga và khá thông chữ Hán. Là người dịch Bắc Ninh Địa Dư chí của cụ Đỗ Trọng Vĩ, Âm chất diễn nôm của cụ Đỗ Dư… ông có nhiều công sức về việc biên dịch gia phả của dòng họ Đỗ Đại Mão, hậu duệ của Trạng nguyên Nguyễn Quang Bật ( An Bình ).

+ Cụ Lê Đình Thỉnh sinh năm 1932, vào bộ đội chính quy vào loại sớm trong làng, đã tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ. Ở binh chủng phòng không, ông tham gia chỉ huy cùng đơn vị đánh máy bay Mỹ trong trận Điện Biên Phủ trên không năm 1972. Về hưu với quân hàm Trung tá, cụ có ý thức tốt tham gia xây dựng địa phương.

+ Cụ Đỗ Ngọc Châu Con trưởng của cụ Đỗ Thúc Phách, nhân sĩ yêu nước nói trên.Sinh năm 1918, đỗ Tú Tài văn chương phần II từ trước CM tháng 8, thời kháng chiến 9 năm đã làm Giám đốc Nha Thông tin tuyên truyền Khu Việt Bắc, biên tập viên Tạp chí Học Tập ( Tạp chí Cộng Sản sau này). Hòa bình lập lại, cụ về học tại Trường Nguyễn Ái Quốc rồi làm chủ nhiệm khoa Sử Đại học Tổng hợp Hà Nội. Sau khi về hưu, cụ vẫn là một báo cáo viên có uy tín về những vấn đề quốc tế của Ban Khoa Giáo Trung ương.

+ Cụ Lê Đình Kỉnh Tham gia hoạt động từ thời KC chống Pháp, ủy viên thư ký UBHC xã, sau đó đi công tác tại Công ty Vật Tư . Cụ đã từng được thưởng Huy hiệu Hồ Chủ tịch, và được tặng Huân, huy chương Kháng chiến.

Cụ Kỉnh và cụ Tính là hai anh em ruột; là con cụ Vũ Thị Cấp cũng được Hội đồng chính phủ tặng Bằng Khen về thành tích nuôi dấu cán bộ, bộ đội trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.

+ Cụ Trịnh Đức Tần Tham gia hoạt động từ thời KC chống Pháp đi bộ đội , về nghỉ hưu với cấp bậc Trung tá, về còn tham gia phong trào Người Cao tuổi tại địa phương.

+ Cụ Nguyễn Đình Địch tham gia hoạt động từ thời KC chống Pháp, là chủ tịch xã một số năm, cán bộ Nông trường Tam Thiên Mẫu (mới mất).

+ Cụ Lê Đình Tính Tham gia hoạt động trong phong trào thanh niên thời KC. Vào bộ đội năm 1953, rồi chuyển sang Công an nhân dân vũ trang, rồi chuyển ngành sang làm cán bộ ngoại thương. Năm 1965 tái ngũ, cụ tham gia quân tình nguyện đi chiến đấu tại chiến trường Lào. Đã từng là Trưởng ban Tổ chức cán bộ Bộ Tham mưu Quân khu Thủ đô. Về hưu 1983 với hàm Thiếu tá.

+ Cụ Nguyễn Đình Tài tham gia hoạt động từ thời KC chống Pháp,là chủ tịch xã một số năm, chuyển sang làm cán bộ Ty Giao thông thời chống Mỹ, là bố đẻ của Liệt sĩ Nguyễn Đình Nha.

Phát huy truyền thống quê hương, trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ và sau hòa bình thống nhất đất nước, có nhiều người cũng có cố gắng, phấn đấu trong mọi lĩnh vực công tác đạt những kết quả đáng biểu dương:

+ Ông Lê Đình Đạt Tiến sĩ, được phong quân hàm Thiếu tướng tháng 12 năm 2011, hiện là Cục trưởng Cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng - Bộ Quốc phòng.

+Ông Nguyễn Hữu Tụy Đại tá ( đã nghỉ hưu)
+ Ông Nguyễn Đình Long Đại tá ( đã nghỉ hưu)

+ Ông Lê Doãn Huy Đại tá, tư lệnh pháo binh Quân khu I (đã nghỉ hưu)

+ Ông Nguyễn Hữu Tuệ Đại tá, Trường Quân Chính Quân khu 1 ( đã nghỉ hưu)

+ Ông Lê Nho Tụy Đại tá, Công an tỉnh Bắc ninh ( đã nghỉ hưu)

+ Ông Đỗ Trọng Khuê Đại tá Tiến sĩ,

+ Ông Nguyễn Đình Luyện Đại tá Thạc sĩ, Cục phó Cục cơ yếu

+ Ông Lê Nho Thiết Đại tá, Học viện Kỹ thuật quân sự.

+Ông Lê Đình Thịnh Đại tá – công tác tại Cục Đo lường BQP

+ Ông Nguyễn Đình Mến Đại tá, Học viện Lục quân

+ Ông Lê Doãn Thanh Thượng tá

+Ông Trịnh Đức Hinh Thượng tá

+Ông Lê Doãn Lược Thượng tá ….

Có nhiều người khác đã là sĩ quan phục vụ trong quân đội và công an ( các ông Lê Doãn Yển, Lê Doãn Lương, Lê Doãn Thanh, Nguyễn Đình Luyện, Trần Hữu Mạch, nguyễn Viết Phan… đã nghỉ hưu nhưng vẫn tích cực đóng góp cho quê hương. Hiện có nhiều anh chị em khác còn đang phục vụ trong các lực lượng vũ trang.

Trong cuộc Kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và các cuộc chiến bảo vệ biên giới hoặc đi làm nghĩa vụ quốc tế, Đại Mão đã gửi nhiều người con ra trận trực tiếp cầm súng hoặc phục vụ chiến đấu như đi dân công, thanh niên xung phong…Có 47 người được công nhận là Liệt Sĩ và cấp Bằng Tổ Quốc Ghi Công ( Chống Pháp 16 người, sau chống Pháp 31 người ). Có 3 Mẹ được tặng DH mẹ VNAH.

4-Truyền thống đoàn kết dân thôn.

Trong những lúc khó khăn, người làng Giữa giúp nhau tận tình trong cơn hoạn nạn. Có những lúc đói kém, còn lũ lụt hoặc đi làm đồng xa hàng chục cây số, mọi người đều vui vẻ giúp nhau. Khi nhà có việc như có đám hiếu, đám cưới, làm nhà… thậm chí có lúc cháy bếp, cháy nhà… họ đương, xóm giềng đều quan tâm chăm sóc. Trong làng ít có chuyện đánh nhau, cãi vã xảy ra.Không có chuyện cậy tổ to, họ lớn chèn ép nhau. Khi có tranh chấp mọi người đều nhịn nhường, công tác hòa giải được Tổ công tác Mặt trận, Hội PN làm tốt. Không có nhiều vụ việc phức tạp xảy ra ở địa phương.

Ban Công tác Mặt trận thôn, dưới sự chỉ đạo của chi bộ, với sự cộng tác của BQL thôn đã cùng với các đoàn thể phối hợp tổ chức nhiều cuộc vận động đạt kết quả tốt , nhất là cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư.

5-Truyền thống khiêm nhường, sống có trách nhiệm với cộng đồng làng xã. Có nhiều phong tục đẹp cần giữ gìn.

Tôi nhớ cụ Lê Nho Lãng có 1 bài thơ chữ Hán nói về làng Giữa, có nói về một truyền thống của làng : đó là đức tính khiêm tốn của người Đại Mão:

Trung Thôn kim cổ nhân khiêm nhượng

Đại Mão hào hoa vạn thế anh.

Được thụ hưởng sự dạy dỗ của cha anh, con cháu Đại Mão thường có tính khiêm tốn, ham hỏi hiểu biết, rất ít thanh niên ngổ ngáo, khó bảo; rượu chè , trai gái bê tha và mắc các tệ nạn xã hội.

Trong gia đình, con cháu thường ngoan ngoãn, biết nghe, “ biết sợ” ông bà, bố mẹ, anh chị em. Ở trong thôn, biết kính trên nhường dưới và tuân theo những quy định của xóm, của làng.

Thanh niên Đại Mão không ngại tham gia phục vụ việc làng ( đám tang, lễ hội…) và các công việc đột xuất hoặc được làng xã huy động. Nhiều Hội đồng niên, đồng học góp công góp tiền tham gia tu bổ tôn tạo đình chùa và các công trình công cộng, cùng các bậc bề trên giáo dục và chăm sóc thiếu niên.

Mọi gia đình trong làng đều tích cực tham gia đóng góp tu bổ Đình, Chùa. Gần 100% các gia đình có hảo tâm xây dựng Đình và Cổng Đình, xây dựng tôn tạo các Điếm Xóm, Giếng hoặc Ao Xóm; trong đó có nhiều người sống xa quê. Nhiều người ủng hộ mua ghế đá, trồng cây tại Đình, Nghè, Chùa, tại khu công cộng từng ngõ xóm làm cảnh quan Đại Mão ngày càng đẹp thêm.

Người lớn Đại Mão thường không nói tục nói bậy. Chính vì vậy trẻ em cũng ít nói bậy, đánh cãi chửi nhau mà nói năng lịch sự văn minh hơn các nơi khác. Cụ thể trong gia đình, tôi sống với mẹ già hơn 103 tuổi trong gần 70 năm mà chưa nghe cụ nói tục một lần nào. Tôi vẫn thường nhắc các con cháu nhớ để học tập các cụ.

Nhiều cụ trong làng còn thích trồng cây ở các khu công cộng, lấy bóng mát cho đời. Những người già trẻ hôm nay của làng, khi ngồi nghỉ mát dưới tán lá cây xanh đều nhớ tới hình ảnh các cụ Vũ Huy Ngoạn, Lê Đình Hứa, Lê Nho Trụng… đã trồng nhiều cây xanh và học tập các cụ trồng thêm nhiều cây góp phần làm cho thôn xóm thêm xanh mát.

Khi địa phương tổ chức các cuộc vận động, thu gom các loại Quỹ như Quỹ Đền ơn đáp nghĩa, Quỹ vì Người nghèo, Quỹ Vì trẻ em, Quỹ Nhân đạo, Quỹ Khuyến học… mỗi xóm có hàng chục người tích cực tham gia đi vận động, thu gom quỹ. Gần như 100% các gia đình vui vẻ tham gia ủng hộ các loại Quỹ. Mặc dù số hộ và số dân đông, trong nhiều cuộc vận động thôn ta đã hoàn thành và vượt mức chỉ tiêu xã giao cho.

Ở Đại Mão còn nhiều phong tục đẹp, đặc biệt là tục mừng thọ; hội làng…Nhiều năm lãnh đạo địa phương đã lãnh đạo nhân dân tổ chức tốt những hoạt động này, làm cho đời sống tinh thần của nhân dân ngày càng phong phú. Kính già mến trẻ, Tôn sư trọng đạo cũng là nét đẹp của quê hương ta.

Kính thưa các vị đại biểu!

Trải qua hàng mấy trăm năm, người dân Đại Mão đã vật lộn với thiên nhiên, chống thù trong giặc ngoài; đã cùng nhân dân mọi miền quê khác xây dựng và bảo vệ đất nước, cùng nhau xây dựng những phong tục tập quán đẹp của quê hương làng Giữa. Đến nay Đình Làng, nhà thờ họ Lê Doãn được công nhận là Di tích Lịch sử văn hóa, chùa Sùng Ân của làng ngày một khang trang. Nhiều năm, làng được công nhận là Làng Văn hóa. Nhiều truyền thống được xây dựng từ ngàn xưa nay còn giữ được như tôi đã nói ở trên. Nhưng địa phương ta và trong từng gia đình vẫn còn những tồn tại, điểm yếu phải suy nghĩ tìm cách khắc phục…

Vì vậy tôi đề nghị:

1-Tập thể lãnh đạo thôn, các đoàn thể, dòng họ và nhất là Chi hội Người Cao tuổi tổ chức những cuộc hội thảo, đánh giá, tổng hợp những truyền thống quý báu của làng, trên cơ sở đó làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục người dân và con cháu niềm tự hào là người con của quê hương, mỗi người cần và phải tham gia đóng góp giữ gìn, phát huy những tuyền thống tốt đẹp đó.

2-Tổ chức thực hiện nghiêm túc Quy ước làng văn hóa.Bổ xungnhững phụ lục cần thiết

Thôn Đại Mão đã từng có Quy ước, và gần đây có bổ xung một Quy ước mới. Nhưng theo tôi, 1 số nội dung còn chung chung, 1 số mục như những lời khuyên người dân nên thế này thế kia chứ chưa nói rõ người dân được làm gì và cấm, không được làm những gì.Việc thực hiện Quy ước cũng chưa được nghiêm túc mặc dù có cả một ban duy trì thực hiện Quy ước. Vì vậy trong thời gian tới cần tổ chức thực hiện tốt hơn, nhất là việc tổ chức ma chay, cưới xin theo nếp sống mới. VD: nên động viên các đám hiếu chôn cất theo hình thức hỏa táng hoặc “ đào sâu chôn chặt”, dừng hẳn việc cải táng bốc mả.Tổ chức tốt hơn việc xây mộ tại nghĩa trang theo quy ước.

Tổ chức đăng ký kết hôn gọn, tránh lãng phí tiền bạc thời gian, nhân lực…Quản lý tốt hơn các hoạt động tôn giáo tín ngưỡng ở Chùa, Đình sao cho nhà nghèo không phải chạy đua với nhà giàu làm một số việc không cần thiết.

Cần xây dựng thêm những “phong tục” mới như đến thư viện đọc sách, ủng hộ sách cho thư viện. Đọc, viết văn thơ; sưu tầm lịch sử và cộng tác viên với “ báo điện tử của làng”…

3- Tiếp tục quy hoạch, xây dựng cơ sở vật chất phục vụ cho sản xuất, đời sống văn hóa

Cần tham gia với lãnh đạo xã, bổ xung diện tích đất đai và các cơ sở vật chất phục vụ cho sinh hoạt cộng đồng, vui chơi giải trí cho người già, trẻ em nói riêng và nhân dân toàn thôn nói chung.

4- Xây dựng chế tài thích hợp để xử lý thích đáng những hành vi vi phạm quy ước của thôn

Từ khi có quy ước làng văn hóa tới nay, chúng ta chỉ có động viên nhưng chưa có việc xử lý vi phạm. Xử lý vi phạm như thế nào? Mỗi loại vi phạm xử ra sao? Ai đứng ra tổ chức xử lý, chưa có cơ chế rõ ràng. Vì vậy thôn ta cần quy định về việc tổ chức xử lý vi phạm để răn đe giáo dục chung. Ví dụ phạt tiền, nhắc nhở trên hệ thống truyền thanh của thôn, không ủng hộ khi gia đình có việc cần sự giúp đỡ của cộng đồng…

Kính thưa các đại biểu…

Vì còn dành thời gian cho người khác phát biểu, mặc dù muốn nói nhiều hơn, tôi vẫn phải xin tạm dừng tại đây. Xin cám ơn các đại biểu đã chú ý lắng nghe.

Xin chúc phong trào xây dựng đời sống kinh tế văn hóa của thôn ta ngày càng phát triển, quê hương ngày một giàu đẹp văn minh.

Xin chúc các đại biểu mạnh khỏe và mỗi người đóng góp ngày một nhiều hơn cho gia đình, quê hương thân yêu của chúng ta!

LÊ ĐÌNH NGẠN

Chi hội CGC thôn.

Thư viện giữa làng Đại Mão-Trung Thôn

Trang

Thứ Năm, 30 tháng 11, 2017

ĐẠI MÃO TỔ CHỨC NGÀY HỘI ĐOÀN KẾT TOÀN DÂN

1 nhận xét: